Takvim yaşı aynı olan kişilerin fiziksel bulgular ve organ fonksiyonlarına bakıldığında bir kısmı diğerlerine göre daha genç ve sağlıklı görünümde oluyor.

Sağlıklı ve uzun yaşamayı düşünüyorsak, takvim yaşı değil biyolojik yaşı takip etmek gerekir.

Biyolojik Yaş Ölçümü Ne İşe Yarar?

Doğum tarihine göre 50 yaşında olabilirsiniz ancak sigara, alkol, sağlıksız beslenme, hareketsiz yaşam, yetersiz uyku ve stres gibi etkenlerle bedeniniz biyolojik olarak 60 yaşında, yani sandığınızdan daha yaşlı olabilirsiniz.

İleri yaşlarda görülme sıklığı yüksek olan hastalıklara olan eğilimi belirlemek için biyolojik yaşı kullanmak gerekir.

Biyolojik yaşınızın takvim yaşınızdan daha yüksek olması yaşam tarzınızı yeniden gözden geçirmeniz ve bazı hastalıklar açısından toplumun diğer bireylerine göre daha dikkatli olmanız için bir uyarı işareti olabilir.

Biyolojik Yaş Nasıl Ölçülür?

Biyolojik yaş hesabı için bugüne kadar bir takım anket tarzı testler veya solunum fonksiyon testi, kardiyometabolik stres test, organ fonksiyonlarını gösteren biyokimyasal ve radyolojik görüntüleme testleri kullanılsa da biyolojik yaşın kabul edilen en iyi ölçeği telomer uzunluğu ölçümüdür.

Telomer Nedir?

Telomer hücre çekirdeğindeki kromozomların ucunda bulunan ve DNA zincirlerini, yani hücrenin genetik bilgisini koruyan parçalardır.

Telomerler tıpkı ayakkabı bağcıklarının tel tel ayrılıp parçalanmasını önleyen bağcıkların ucundaki plastik parçalara benzerler.

Doğumda yaklaşık 10.000 bazçifti uzunluğunda telomerler vardır.

Her hücre bölünmesinde telomerler kısalır.

Telomer uzunluğu yaklaşık 3.000 baz çiftine ulaştığında ise hücre ölümü gerçekleşir. Yani yaklaşık 7.000 bazçifti ömürümüz olduğunu söyleyebiliriz.

Nasıl yaşağıdığınıza bağlı olarak yılda 50 veya 200 baz çifti kadar telomer kısalması gerçekleşir.

Saç, cilt ve bağışıklık sistemindeki hücreler vücudun diğer bölgelerindeki hücrelere göre daha hızlı yenilendiklerinden telomerleri daha da hızlı kısalma eğilimdedir. Bu yüzden yaşlanma belirtileri yüz ve saçlarda daha önce farkedilir hale gelir.

Telomer uzunluğu hem biyolojik yaş hem de sağlıklı yaşam hakkında bilgi verebilen bir belirteçtir.

Telomer Uzunluğu Testi

Telemor uzunluğu testi için alınan kan örneklerinden elde edilen beyaz kan (lökosit) hücrelerindeki DNA’ların ucunda yer alan telomerlerin uzunluğunu ölçülür.

Bu testte yaklaşık 100.000 beyaz kan hücresinin en kısa telomerleri ölçülür ve median telomer uzunluğu belirlenir.

Bu test ile biyolojik yaşınız takvim yaşınız ile kıyaslanırken sizinle aynı ırk, cinsiyet ve kronolojik yaştaki bireylerin telomer uzunluğu ile de bir karşılaştırma yapılır.

Yaşlanma Sürecini Geri Çevir

Telomer uzunluğu testi ile biyolojik yaşınız takvim yaşınızdan ileri ise yani hızlı yaşlanıyorsanız bu süreci tersine çevirmek için öncelikle yaşam tarzınızı gözden geçirmelisiniz.

Yaşlanma süreçlerinde deneyimli doktorlardan alabileceğiniz destekler de var.

Tütün ürünlerini bırakın

• Tütün ürünü kullanmayan kişiler 10 yıl daha uzun yaşıyor.

Alkolü kısıtlayın

• Haftalık 100 gr üzeri alkol tüketimi, tüm nedenlere bağlı ölüm riskini arttırıyor

Zihin & Beden

• Aile, arkadaş ve toplumla olumlu sosyal ilişkiler kurun.
• Çevrenizde sağlıklı yaşam tarzı alışkanlıkları olan arkadaşlarınız olsun.
• Ağırdan alın, rahatlayın, gülümseyin, stres yönetimi için stratejiler geliştirin.
• Aktif kalın, emekli olmayın

Uyku

• 7-9 saat kaliteli uykuya ihtiyacınız var.
• Sabahları dinlenmiş uyanmıyor veya gün içinde uykulu hissediyorsanız doktorunuzla konuşun.

Sağlıklı beslenme

• Antienflamatuar ve antioksidan besinleri tercih edin.
• Mevsim sebze ve meyvelerini tercih edin.
• Kırmızı eti kısıtlayın.
• Şeker, beyaz un gibi işlenmiş ürünlerden kaçının.
• Midenizi tıka basa doldurmayın.
• Kilo başına 40-50 ml su tüketin.

Nefes & Hareket

• Her gün açık havada 40-60 dk tempolu yürüyüş yapın.
• Yoga, Çigong, Tai Chi ile tanışın.

Doktorunuz Neler Yapabilir?

• Kan düzeyleri kontrol edilerek vitamin, mineral, omega 3, antioksidan ve hormon destek tedavileri
• Ağır metal birikimi varsa şelasyon tedavileri
• Kronik enfeksiyonlar, bağırsak geçirgenliği, gıda duyarlılığı gibi kronik enflamasyona neden olan durumların tedavisi
• Telomer uzatıcı tedaviler

Lütfen bu yazımı genel bilgilendirme olarak kabul edin ve daha fazlası için doktorunuza ulaşın.

Sağlıklı, mutlu ve aşk dolu günler dilerim

Dr. Halil Ertürk
İç Hastalıkları Uzmanı