Unutkanlık, modern hayatın yoğun temposu içinde birçok kişinin karşılaştığı yaygın bir sorundur. Günlük yaşamda önemli detayları unutmak, konsantrasyon sorunları yaşamak ya da hafıza ile ilgili problemlerle karşılaşmak yalnızca yaşam kalitesini değil, aynı zamanda özgüveni de etkileyebilir. Unutkanlık genellikle kontrol altına alınabilir ve altta yatan nedenlere yönelik tedavilerle hafifletilebilir.
Neden Unutuyorum?
Unutkanlığın pek çok nedeni olabilir. Bu nedenler genellikle fiziksel, zihinsel veya yaşam tarzı ile ilgili faktörlerden kaynaklanabilir:
Yaşlanma: Yaşlanma ile beyin hacmi küçülür, özellikle hipokampus gibi hafıza ile ilgili alanlarda hücre kaybı ve sinaptik bağlantılarda azalma görülebilir. Damar sağlığında sorun varsa kan akışının azalması, beyinde enerji üretimi ve nörotransmitter seviyelerinde düşüşe, öğrenme, hafıza ve dikkat gibi bilişsel işlevlerin yavaşlamasına yol açabilir.
Uyku Yetersizliği: Derin uyku yetersizliği beynin yenilenme sürecinde, REM uykusu yetersizliği de bellek fonksiyonlarında bozulmaya neden olabilir. Aslında yetersiz süre veya kalitede uyku birçok sağlık sorununa neden olabilir.
Beslenme Eksiklikleri: Özellikle B12 vitamini, D vitamini ve omega-3 yağ asitlerinin eksikliği, hafıza ve konsantrasyon üzerinde olumsuz etkiler yaratabilir.
Toksin Maruziyeti: Çevresel toksinler veya ağır metaller (örneğin, kurşun veya cıva), beyindeki sinir hücrelerine zarar vererek hafıza kaybına yol açabilir.
Hormonal Değişiklikler: Tiroid hormonları veya menopoz sonrası görülen hormonal değişiklikler bilişsel fonksiyonları etkileyebilir.
Nörolojik Hastalıklar: Alzheimer, Parkinson gibi nörodejeneratif hastalıklar da unutkanlık ile ilişkilidir.
Stres ve Kaygı: Yüksek stres seviyeleri, beynin bilgi işleme kapasitesini azaltabilir ve hafıza sorunlarına yol açabilir.
İlaçlar ve Yan Etkiler: Bazı ilaçlar, özellikle sedatifler ve antidepresanlar, hafıza sorunlarına yol açabilir.
Unutkanlık Nedenlerine Yönelik Testler
Unutkanlığın nedenini anlamak için çeşitli testler ve değerlendirmeler yapılabilir:
Sağlık ve Yaşam Tarzı Anketi: Genel sağlık durumu, yaşam tarzı, beslenme alışkanlıkları, uyku düzeni ve stres seviyesi hakkında bilgi sağlayan soruların yanı sıra bilinen hastalıklar, kullanılan ilaçlar, ameliyatlar, alerjiler gibi tıbbi özgeçmiş ile ilgili soruları içeren bir formu doldurarak başlayabiliriz.
Laboratuvar Testleri: 100’ün üzerinde biyokimyasal belirteç ile organ sistemleri, kronik hastalıklar, enfeksiyonlar, toksik maruziyetler, otoimmün hastalıklar gibi birçok durumu kontrol ediyoruz.
Fiziksel Muayene: Fiziksel muayene, altta yatan sağlık sorunlarını tespit etmek için önemlidir. Enerji seviyelerini etkileyen potansiyel sağlık sorunlarını belirlemek için sadece ateş, tansiyon, nabız, SPO2 gibi temel ölçümlerin yanı sıra detaylı bir muayeneye ihtiyaç var.
Nöropsikolojik Testler: Hafıza, dikkat, problem çözme ve bilişsel becerileri değerlendiren kapsamlı testler yapılabilir.
Beyin Görüntüleme: MR görüntülemesi, beyindeki yapısal değişiklikler ve bazı nörolojik hastalıkları değerlendirmeye yardımcı olur.
Vücut Kompozisyonu: Kas kitlesi, metabolik sağlık için en önemli verilerden birisi. Kas kütlesi, yağ kütlesi, iç organlar etrafındaki yağ dokusu (visseral adipoz doku) gibi durumların kontrolünü gerçekleştiriyoruz.
Uyku Analizi (Polisomnografi): Akıllı saatler veya evde yapılabilen uyku monitorizasyonu ile ne kadar derin uykuda, ne kadar rüya uykusunda vakit geçirdiğinizi, varsa uykuyu bozan solunum ve hareket bozuklukları gibi durumların araştırması yapılabilir. Gerekli durumlarda polisomnografi ile tanısal değerlendirme yapılır.
Sürekli Glukoz Takibi Cihazları (CGM): Kan şekeri dalgalanması enerji dengenizi olumsuz etkiler. Kolunuza takılan ve telefonunuzla entegre olarak sürekli glukoz takibi yapan metal para boyutundaki cihazlar kan şekeri dalgalanmasının kontrolünde ve yeme farkındalığının artırılmasında çok faydalıdır.
Unutkanlık Tedavisi
Unutkanlık tedavisi, altta yatan nedenlere bağlı olarak bireyselleştirilmiş bir yaklaşımla planlanır.
İleri düzeyde kişiselleştirilmiş planda yer alabilecek ana başlıklarını şöyle sıralayabiliriz:
Unutkanlık, çoğu zaman ihmal edilen ancak yaşam kalitesini doğrudan etkileyen bir durumdur. Altta yatan nedenler doğru bir şekilde tespit edilip tedavi edildiğinde, bilişsel fonksiyonların iyileşmesi mümkündür. Sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek, beslenme ve uyku düzenini optimize etmek, stres yönetimi tekniklerini uygulamak ve gerekli durumlarda profesyonel tıbbi destek almak unutkanlıkla başa çıkmak için etkili yollar sunar.
Görüşene kadar sağlıklı ve mutlu günler dilerim.
Dr. Halil Ertürk
*Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.
