Yaşlı Hücreler – Zombi Hücreler

Hücresel yaşlanma, hücre bölünmesinin durması ile karakterize bir durumdur. 

Hücresel yaşlanma, xenobiotikler, ağır metaller, oksidatif stres, telomer kısalması, DNA hasarı, onkogen aktivasyonu gibi çeşitli stres faktörleri ile başlayabilir. 

Yaşlı hücreler – Zombi hücreler – Senescent cells

Yaşlı hücreler, yaşlnama ile ilişkili sekretuar fenotip (SASP – Senescence associated secretory phetoype) ile enflamatuar sitokinler, immün modülatörler, büyüme faktörleri, protein paçayalan enzimler üretir. Yaşlı hücrelerden salınan veziküller içinde çeşitli enzimler, RNA ve DNA parçacıkları, birçok biyoaktif faktör de mevcut. 

Yaşlı hücreler çevreye yaydığı olumsuz sinyaller ile enflamasyonu artırıyor, proteinleri parçalıyor, kronik enflamasyona neden oluyor, tümör gelişimine ortam hazırlıyor,  kök hücrelerin azalmasına neden oluyor ve dokunun kendini yenileme yeteneğini azaltıyor.  

Normalde yaşlı hücrelerden salınan kimyasallar, savunma sistemi elemanlarını fark ediliyor ve savunma sistemi tarafından yaşlı hücreler temizleniyor. Ancak savunma sistemi fonksiyonlarında azalma, yaşlı hücrelerin yeterince temizlenememesine neden oluyor. 

Yaşlanma ile görülen bağışıklık sistemi fonksiyonlarında azalma, yaşlı hücelerin artışına ve yaşlanma ile ilişkili olduğu değerlendirilen birçok kronik hastalığın ortaya çıkmasına neden oluyor. 

Yaşlı hücreleri ölçen test var mı?

Enfalmatuar belirteçler, p16, p21, B-Galaktozidaz aktivitesi, mitokondriyal disfonksiyon üzerinde çalışmalar olsa da yaşlı hüceleri tespit eden spesifik bir belirteç yok.
Muhtemelen yaşlı hücrelerin de alt tipleri mevcut.

Senolitik

Senolitik; yaşlanma sürecinde hasar görmüş ve normal işlevlerini kaybetmiş, ancak ölmeyen (apopitoza gitmeyen) ve vücutta birikmeye devam eden yaşlı hücreleri (senescent cell) öldüren ilaç ve maddeleri tanımlamak için kullanılır. 

Senolitikler ile yaşlı hücreleri azaltmak, sağlıklı yaşam süresini uzatmak için iyi bir strateji gibi görünüyor.

Senolitikler için şu örnekleri verebilirim;

• Quercetin
• Fisetin
• Curcumin
• Dasatinib
• Galaktoza bağlanmış nanopartiküller

Senomorfik

Yaşlı hücrelerden çevreye yayılan sinyalleri bloke etmek, çevreye olan etkileri önlemek için kullanılan ilaç ve maddeleri tanımlar. 

Senomorfikler için şu örnekleri verebilirim; 

• Rapamisin
• Metformin
• Apigenin

Sağlıklı yaşam süresini uzatmak için senoterapileri unutmamak gerekir. 

Sağlıklı ve mutlu günler dilerim.

Dr. Halil Ertürk